Vị thế dẫn đầu của Toyota trên thị trường ô tô Việt Nam đang bị đe dọa do các mẫu xe Toyota không bắt kịp xu hướng tiêu dùng và ngày càng có nhiều đối thủ cạnh tranh đang phát triển nhanh chóng tại Việt Nam.
Toyota không còn thống trị
Trên thực tế, thị trường xe ô tô Việt Nam đã thay đổi khi không chỉ có hàng chục thương hiệu để lựa chọn, mà thói quen của người tiêu dùng trong nước cũng thay đổi đáng kể. Người Việt không còn chỉ quan tâm đến các thương hiệu xe bình dân cũng như khả năng duy trì mức giá cao của thương hiệu đó.
Những năm trước, hầu hết các dòng xe mang thương hiệu Nhật Bản đều được người tiêu dùng đánh giá cao về độ bền, giá bán lại cao. Nhờ đó, các mẫu xe của Toyota, Honda được ưa chuộng. Đáng chú ý, nói đến xe máy, người ta sẽ nhắc đến Honda và nhắc đến ô tô, Toyota là một cái tên quen thuộc.
Trong vài năm gần đây, vị trí dẫn đầu của Toyota trên thị trường ô tô Việt Nam đang bị đe dọa do các thành viên của Toyota bắt kịp xu hướng tiêu dùng đang thay đổi nhanh chóng của Việt Nam, yêu cầu những sản phẩm không chỉ bền mà còn phải đẹp và ‘thời trang’, trang bị nhiều.
Các thương hiệu xe Hàn Quốc như Hyundai, Kia không chỉ nâng cao độ bền mà còn thay đổi đáng kể về mẫu mã, kiểu dáng, vốn được coi là điểm yếu của một số hãng xe Nhật Bản. Cùng với đó, các hãng xe này cũng tăng cường hỗ trợ lắp đặt nhiều phụ kiện tiện ích với mức giá cạnh tranh đã giúp thị phần của hai hãng xe đến từ xứ sở kim chi này tăng chóng mặt trong thời gian qua.
Kết quả kinh doanh năm 2019 cho thấy, mặc dù Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) cho biết Toyota là thương hiệu bán được nhiều xe nhất với tổng số 79.328 xe nhưng đây chỉ là vị trí dẫn đầu trong số các thành viên của VAMA.
Trên thực tế, vị trí dẫn đầu thị trường nội địa của Toyota đã bị soán ngôi. Theo báo cáo của TC Motor, đơn vị phân phối và lắp ráp xe Hyundai tại Việt Nam, doanh số bán xe Hyundai đạt 79.568 chiếc, tăng 25% so với năm trước (mức tăng chung của thị trường là chỉ 12%), cao hơn 240 chiếc so với Toyota.
Tuy nhiên, nếu xét riêng dòng xe du lịch, thương hiệu Toyota năm ngoái vẫn dẫn đầu thị trường nội địa với doanh số 78.795 xe (không bao gồm Toyota Hiace – xe thương mại). Trong khi đó, không tính xe thương mại với 9.652 xe do TC Motor phân phối, thương hiệu xe Hyundai còn lại bán được trong năm ngoái là 69.916 chiếc, xếp thứ hai. Dù Huyndai vẫn thua xa Toyota hơn 10.000 xe du lịch nhưng tốc độ tăng trưởng của Toyota trong năm qua chỉ đạt 20%, trong khi của Hyundai là 25%.
Trong bối cảnh đó, giới phân tích cho rằng khả năng “giữ ngôi vương” của Toyota tại thị trường Việt Nam không còn an toàn nếu Toyota chậm thay đổi hoặc không có chiến lược kinh doanh mới.
Quy mô thị trường
Nhiều người cho rằng, con số hơn 322.000 xe mà Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) bán ra mới đây là quy mô của thị trường ô tô trong nước. Tuy nhiên, đây vẫn chưa phải là kết quả cuối cùng vì kết quả bán hàng do VAMA cung cấp chỉ là bảng tổng hợp doanh số của các thành viên, trong khi vẫn còn một số doanh nghiệp kinh doanh lắp ráp khác không phải là thành viên của VAMA cũng có doanh số rất đáng kể. , chẳng hạn như Hyundai với gần 80.000 xe.
Mới đây, nhà sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước VinFast (không phải thành viên VAMA) cũng công bố doanh số bán hàng chung năm 2019 là hơn 17.000 xe. VinFast vừa chính thức gia nhập thị trường ô tô với dòng xe Fadil phân khúc A và xe Lux phân khúc E, gồm hai mẫu Lux A2.0 (sedan) và Lux SA2.0 (SUV). Tổng số đơn đặt hàng mà VinFast nhận được cho cả 3 mẫu xe là 17.214 chiếc, trong đó 15.300 chiếc đã được sản xuất.
Như vậy, VinFast và TC Motor đã đóng góp gần 100.000 xe cho thị trường trong năm 2019, nâng tổng số xe bán ra trên thị trường lên khoảng 419.000 xe. Đó là chưa kể một số thương hiệu xe nhập khẩu nguyên chiếc khác như Audi, Volkswagen, Bentley, Porsche, BMW,… Thực tế, doanh số của mỗi thương hiệu trên không nhiều. Tuy nhiên, nếu tính tất cả các hãng xe, quy mô thị trường trong nước có thể đã lên tới 430.000 – 435.000 xe, đây là một con số kỷ lục.
Theo đánh giá của các chuyên gia, mặc dù lượng xe tiêu thụ của Việt Nam đã tăng nhưng quy mô vẫn còn khiêm tốn so với các nước trong khu vực như Thái Lan, Indonesia, Malaysia và Philippines. Thái Lan hiện có sản lượng hơn 2,5 triệu xe và tiêu thụ gần 2 triệu xe mỗi năm. Indonesia cũng tiêu thụ hàng triệu xe mỗi năm. Mức tiêu thụ xe tại Malaysia và Philippines tuy thấp hơn nhưng vẫn cao hơn Việt Nam.
Với quy mô thị trường nhỏ, chi phí sản xuất, lắp ráp cao, xe lắp ráp trong nước vẫn có giá cao hơn các nước trong khu vực từ 10% đến 20%. Do đó, đây là những yếu tố tạo ra rào cản cho thị trường xe hơi Việt Nam.
Đáng chú ý, mong muốn sở hữu một chiếc ô tô giá bình dân của người Việt vẫn chưa thành hiện thực bởi dù giá ô tô tại Việt Nam có giảm nhưng mức giảm rất thấp và người dân vẫn phải mất hàng năm trời thu nhập mới có một chiếc ô tô.
Về thị trường ô tô nhập khẩu, thuế nhập khẩu ô tô nhập khẩu về Việt Nam từ các nước như Thái Lan, Indonesia hầu hết đều về 0%. Tuy nhiên, các đại lý thường xuyên nâng giá bán những chiếc xe này để tối đa hóa lợi nhuận. Mặt khác, thuế tiêu thụ đặc biệt tăng cao cùng với các loại phí khác cũng khiến nhiều người Việt khó sở hữu
